Skala Tinetti a rehabilitacja osób starszych
26 września 2023
W fizjoterapii stosuje się liczne skale i testy do oceny stanu funkcjonowania pacjenta. Część z nich skierowana jest tylko do dzieci, część tylko do osób starszych, a niektóre mają zastosowanie w wybranych jednostkach chorobowych. W tym artykule omawiamy skalę Tinetti, pomocną w diagnostyce osób starszych.
Skala Tinetti
Skala Tinetti służy do oceny równowagi i stabilności osób starszych podczas codziennych czynności. Jest dobrym wskaźnikiem ryzyka upadków danej osoby. Potrafi przewidywać ryzyko upadku lepiej niż np. test Timed Up and Go czy test stania na jednej nodze.
Test Tinetti składa się z dwóch części:
- oceny równowagi statycznej w siadzie na krześle i staniu,
- oceny równowagi dynamicznej w chodzie.
Do jego przeprowadzenia potrzebne są:
- stabilne krzesło bez podłokietników,
- stoper oraz korytarz lub inna płaska powierzchnia.
Przeprowadzenie testu zajmuje około 10 minut.
Pacjent jest proszony o wykonanie kilku prostych zadań, a badający ocenia je ilościowo (wykonał czy nie) oraz jakościowo (w jaki sposób były one zrobione). Za część badającą równowagę statyczną można otrzymać od 0 do 16 punktów, natomiast za część dotyczącą równowagi dynamicznej maksymalnie 12 punktów. Wynik testu jest sumą z obu części.
Istnieje również skrócona skala Tinetti. Pacjent wykonuje pięć czynności:
- zmianę pozycji z siedzącej na stojącą,
- unieruchomienie w pozycji pionowej przez 5 sekund,
- przejście 3 metrów,
- obrót o 180 stopni,
- zmianę pozycji ze stojącej na siedzącą.
Każdą z powyższych czynności ocenia się w skali 0-2 punktów, gdzie 2 punkty oznaczają samodzielne wykonanie czynności, 1 punkt to wykonanie go z pomocą (sprzętu lub drugiej osoby), a 0 punktów oznacza niewykonanie polecenia.
Interpretacja skali Tinetti
Maksymalny możliwy do uzyskania wynik to 28 punktów. Im niższy wynik, tym większe ryzyko upadku. Wynik poniżej 19 mówi o wysokim ryzyku upadków (szacuje się, że ryzyko to jest 5-krotnie większe niż u osób, które uzyskały maksymalną liczbę). Dokładna interpretacja znajduje się w tabeli poniżej.
Interpretacja wyników wg skali Tinetti
Wynik testu a rehabilitacja osób starszych
Na podstawie wyniku otrzymujemy przede wszystkim informacje o stanie funkcjonalnym pacjenta i na tej bazie można zaplanować indywidualny plan rehabilitacji pacjenta.
W przypadku niskich wyników w pierwszej i drugiej części, czyli słabej równowagi statycznej i dynamicznej, warto zastosować wieloczynnikowy program zapobiegania upadkom. Będzie on bazować na fizjoterapii, czyli:
- wzmacnianiu mięśni tułowia i kończyn dolnych,
- ćwiczeniach ze stopniowanym poziomem trudności np. ze zmniejszoną płaszczyzną podparcia czy na różnych podłożach
- nauce wstawania po upadku,
- ćwiczeniach koordynacyjnych,
- nauce wykonywania czynności bez kontroli wzroku,
- ćwiczeniach odruchów obronnych w przypadku utraty równowagi.
Do tego procesu włączyć należy przystosowanie mieszkania czy najbliższego otoczenia pacjenta pod kątem bezpieczeństwa przy upadkach, a także działania lekarskie, polegające np. na ocenie leków branych przez pacjenta.
Test Tinetti jest również punktem wyjścia do dalszej diagnostyki, ponieważ wynik mówi nam jedynie o zaburzeniach równowagi, ale nie znamy jej przyczyny. Podczas wykonywania testu można zauważyć objawy świadczące o problemach z propriocepcją, zaburzeniami funkcjonowania móżdżku, problemach ze wzrokiem, osłabionymi mięśniami kończyn dolnych czy tułowia i kilku innych zaburzeniach.
Wykonanie testu przed i po cyklu fizjoterapii pozwala również ocenić postęp pacjenta, dlatego skale i testy są bardzo ważną składową planowania procesu rehabilitacji.
Źródło tekstu: https://www.bardomed.pl/blog/porady-eksperta/skala-tinetti-a-rehabilitacja-osob-starszych/